HAARLEM IN BEELD
Een reeks over de Haarlemse beeldentuin. Wekelijkse illustratiereeks namens Nieuwe Gracht Producties voor Buijze Pers. Seizoen 2015.
Op deze pagina een overzicht van alle afleveringen (tevens alternatieve versies). De reeks wordt t/m december 2015 wekelijks aangevuld. 2016 verschijnen de illustraties o.a. in een boekje.
1. BETEUGELING VAN HET VERKEER
In 1960 kreeg Pieter d'Hont (1917-1997) de opdracht voor dit beeld. Het werd in 1963 geplaatst aan de Delftlaan.
Het beeld toont drie mensfiguren en een op hol geslagen stier. De beeldhouwer roept hiermee op tot snelheidsbeperking.
2. KENAU EN RIPPERDA
Bronzen beeldenpartij van Kenau en Ripperda op het stationsplein voor de deur van hotel Lion d'Or.
Het ruim 4 meter hoge object (incl. sokkel) is gemaakt door kunstenares Graziella Curreli en werd in mei 2013 geplaatst.
Kenau Simonsdochter Hasselaer (1526-1589) was een scheepsbouwer en houthandelaar. Kenau is bij de meeste mensen bekend door de legende over haar hulp bij de verdediging tijdens het beleg van de Haarlem.
Wigbolt Ripperda (1535- 1573) maakte deel uit van het leger van Willem van Oranje en streed met de Haarlemmers, tijdens het beleg van Haarlem, tegen de Spaanse bezetter.
Ripperda werd 16 juli 1573 onthoofd op de Grote Markt.
3. LAURENS JANSZOON COSTER
Het beeld staat op de Grote Markt en is ontworpen door de beeldhouwer Louis Royer (1793-1868). De onthulling vond plaats op 16 juli 1856. Het schijnt dat het gezicht van het Costerbeeld het evenbeeld van Royer is.
Het standbeeld is een paar maal van locatie veranderd, de laatste verpaatsing was in 1966.
Er staat nog een beeld van Coster in de hortus van het Stedelijk Gymnasium. Dat beeld werd in 1722 gemaakt naar een ontwerp van Romeijn de Hooghe.
Coster wordt door veel Haarlemmers nog altijd gezien als de uitvinder van de boekdrukkunst. Dit is absoluut niet waar. Historici zeggen dat de Duitser Johannes Gutenberg deze titel verdient.
4. HAARLEMS BLOEMENMEISJE
Het beeld werd, ter ere van de vijfentwintgste lichting bloemenmeisjes, vervaardigd door Kees Verkade. Het beeld werd in 1979 geplaatst op het stationsplein. Twee jaar geleden verhuisde het naar het Verwulft voor de ingang van het Millennium-monument.
Het beeld toont een man die een bloem van een bloemenmeisje krijgt opgespeld.
5. ST. JAN
Het beeld staat voor de ingang van de Janskerk/het Noord-Hollands Archief en werd vervaardigd door Fioen Blaisse (1932-2012). Zij kreeg in 1985 de opdracht van de Gemeente Haarlem een beeld te maken als herinnering aan de middeleeuwse schilder Geertgen tot St Jans. Deze schilder woonde in bij de Orde van de St. Jans in Haarlem. Het beeld werd in 1988 geplaatst.
Op het bordje op de sokkel staat te lezen:
Sint Jan
naamgever van het hier
vroeger gelegen klooster
6. VLIEGEND
Een grillig abstract beeld van beeldhouwer Wessel Couzijn (1912-1984).
Het beeld is een tweede afgietsel en werd in 1967 geplaatst in het Prinsen Bolwerk.
Kenmerkend voor het werk van Couzijn zijn vliegende figuren.
Het decor van het beeld wordt tegenwoordig o.a. gevormd door de nieuwe Koningkerk.
Het eerste afgietsel staat in Amsterdam.
7. KENAU EN DE HAARLEMSE VROUWEN
Dit dynamische beeld werd in 1973 gemaakt door beeldhouwer Theo Mulder (1928).
Hij was een leerling van Mari Andriessen. Er staan twaalf beelden van Mulder in Haarlem. Het beeld Kenau en de Haarlemse vrouwen staat bij de Amsterdamse Poort en symboliseert het vrouwenverzet tegen de Spaanse bezetter (1572/1573).
8. LOUIS FERRON
Het borstbeeld van Louis Ferron, is gemaakt door de Haarlemse beeldhouwer Bart Holt (1943).
Het beeld was een initiatief van Lilian Blom en Renate Dorrestein. Het werd december 2006 onthuld op het Doelenplein van de Stadsbibliotheek Haarlem.
Louis Ferron (1942-2005) was prozaïst, toneelschrijver en dichter.
In 1990 kreeg hij de AKO Literatuur Prijs en in 2001 werd hem voor zijn gehele oeuvre de Constantijn Huygensprijs toegekend.
Over de laatste dagen van Louis Ferron schreef zijn vrouw Lilian Blom het boek De tuinkamer (2006)
9. DE ZONNEVECHTER
Arthur Spronken (1930) kreeg van de gemeente Haarlem de opdracht een modern beeld te maken dat past bij de Grote Markt.
Het beeld werd in 1967 geplaatst.
In de middeleeuwen was de markt een toernooiveld. Dit gegeven vormde voor Spronken de inspiratie voor zijn zonnevechter.
Het was aanvankelijk de bedoeling het beeld te plaatsen in een grote fonteinbak.
Niet iedereen was blij met het beeld. Men vroeg zich af of de moderne uitstraling wel paste bij de historische gebouwen.
Er zijn pogingen ondernomen de zonnevechter te verplaatsen naar een park of het Houtplein.
10. HILDEBRANDMONUMENT
Ter gelegenheid van de honderdste geboortedag van Nicolaas Beets, in 1914, wordt er een ontwerpwedstrijd voor een Hildebrand Monument georganiseerd. Jan Bronner (1881-1972) wint met zijn ontwerp van een fontein met op iedere hoek een beeld van een figuur uit Hildebrand's Camera Obscura. De beelden worden gadegeslagen door een beeld van Hildebrand.
Het duurde 50 jaar voor het kunstwerk uiteindelijk in 1962 werd geplaatst in de HaarlemmerHout.
De beelden zijn door de jaren heen vaak vernield.
13 september 2014 werd het volledig gerestaureerde monument onthuld.
11. ZITTEND ECHTPAAR
Dit beeld werd in 1958 gemaakt door Cor Hund (1915-2008). Het werd in 1961 aangekocht en werd in 1963 vanwege het intieme karakter van het beeld geplaatst in het Proveniershofje.
Hund zette het gedachtengoed van Bronner (Hildebrandmonument) voort en maakte derhalve beelden in de figuratieve beeldhouwkunst.
12. NIJVERHEID
Dit beeld van Louis Vreugde (1868 1936) maakt deel uit van een duo: Nijverheid en Handel. De beide beelden werden in 1914 geplaatst op het dak van de HBS-A aan de Zijlvest.
In 2005 werden ze van het dak verwijderd omdat het gebouw gesloopt werd.
De architect van de Raakspoort kreeg van de gemeente de opdracht de beelden een plek te geven in zijn ontwerp.
Zo geschiedde, de beelden zijn sinds 2009 terug te vinden bij de Raakspoort. Nijverheid staat op het transformatorhuisje bij de entree van de parkeergarage.
13. SCHAATSENRIJDER
Het beeld van een schaatsenrijder werd in 1967 gemaakt door Piet Esser (1914-2004). Schaatsenrijder werd tegelijkertijd met Esser's Honkballer geplaatst.
Het beeld staat bij de Haarlemse ijsbaan aan de IJsbaanlaan/Delftlaan en is een tweede afgietsel van het beeld. Het eerste afgietsel werd in 1967 geëxposeerd tijdens een tentoonstelling in de Kennemer Sporthal.
14. FOTOGRAAF POPPE DE BOER
Dit beeld staat op de Parklaan en werd vervaardigd door Kees Verkade (Haarlem 1941). De onthulling vond plaats op 19 mei 1995 ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van United Photos de Boer BV.
15. MULISCH
30 oktober 2013 werd op de Grote Markt een beeld van schrijver Harry Mulisch onthuld. De onthulling werd verricht door zijn zoon Menzo en weduwe Kitty Saal.
In 2012 nam Stichting Harry Mulisch Verbeeld het initiatief om in de binnenstad een bronzen eerbetoon aan Mulisch te realiseren.
Kunstenares Jikke van Loon heeft het beeld gemaakt.
Het beeld toont jonge Harry Mulisch voor, zoals hij eruit zag toen hij nog in Haarlem woonde. Mulisch was ereburger van Haarlem.
16. MEERMIN VAN HAARLEM
Het beeld staat sinds juni 2014 in Haarlem en werd gemaakt door Michaëla J. Bijlsma en Eric J. Coolen van Nieuwe Gracht Producties.
Het beeld werd mogelijk gemaakt door Vinites en staat op het Paardenwed (Nieuwe Gracht/Jansstraat).
Het verhaal gaat dat rond 1403 na een dijkdoorbraak een ’wilde watervrouw’ de Zuiderzee tussen Edam en Kampen zijn binnengezwommen.
Edammer vrouwen haalden haar naar de kant en gaven haar eten en drinken, en al gauw werd het vreemde schepsel een attractie met bekendheid in de wijde omtrek.
Zo kwam Haarlem om de hoek kijken: de Haarlemmers wilde haar wel hebben. Ze leerden haar spinnen en de meermin woonde tot haar dood in Haarlem.
17. MAN VOOR HET VUURPELETON
In de Tweede Wereldoorlog werden op 7 maart 1945 bij de Dreef vijftien gevangen verzetslieden door de Duitsers geëxecuteerd. Burgers werden daarbij gedwongen toe te kijken.
De executie was een represaille voor de aanslag van Hannie Schaft en Truus Oversteegen op Willem Zirkzee.
Het monument 'Man voor het vuurpeloton' ter nagedachtenis aan de slachtoffers, werd gemaakt door Mari Andriessen.
De onthulling vond plaats op 7 maart 1949 aan de Dreef.
Op de grond voor het beeld ligt reeks stenen met de namen van de omgekomenen.
18. KONINGSLEEUW
Op vrijdag 10 april 2015 werd het nieuwe koningsleeuwtje bij de Bakenesserkerk aan de Vrouwestraat in Haarlem onthuld. De koningsleeuw is ontworpen en gehakt uit Bentheimer zandsteen met een uniek dubbel wapenschild Provincie NH en Haarlem. Vervaardigd door steenhouwer Tobias Snoep
Het leeuwtje uit 1620 was het enige dat nog ontbrak aan de prachtig gerestaureerde Bakenesserkerk. Van het leeuwtje uit 1620 waren alleen nog twee achterpoten en een gedeelte van het wapenschild te zien boven de toegangspoort van bouwmeester Lieven de Key. Het nieuwe leeuwtje is een initiatief van Martin Busker.
19. LORENTZ (verkeerde tekst.....)
Het beeld van Hendrikus Albertus Lorentz staat aan het Lorentzplein en werd vervaardigd door
beelhouwer en hoogleraar Arend Willem Maurits Odé (Kethel, 1865 - Zuidlaren, 1955).
Lorentz was was een expeditieleider in Nederlands Nieuw-Guinea en diplomaat in Zuid-Afrika.
Lorentz bevorderde de Nederlandse handel met Zuid-Afrika en bood hulp aan Nederlandse immigranten die in zich in Zuid-Afrika vestigden. Hij was directeur van het "Nederlands Cultuurhistories Instituut" en voorzitter van het "Nederland - Zuid-Afrika Comité"
20. RECTIFICATIE
Bij de Haarlem in Beeld van vorige week stond een verkeerd onderschrift.
De redactie ontving hierover veel reacties. Deze week een rectificatie.
Het beeld van Hendrik Antoon Lorentz staat aan het Lorentzplein en werd vervaardigd door beelhouwer en hoogleraar Arend Willem Maurits Odé (Kethel, 1865 - Zuidlaren, 1955).
Hendrik Antoon Lorentz ontving in 1902 de nobelprijs voor de natuurkunde. Hij legde de basis voor de speciale relativiteitstheorie van Albert Einstein (Einstein keek tegen hem op).
In 1909 werd Lorentz benoemd tot curator van het Fysisch Kabinet van Teylers Museum. Lorentz kreeg hiermee de beschikking over een goed toegerust laboratorium, waar hij met jonge natuurkundigen onderzoek uitvoerde op gebied van elektromagnetisme, optica, radiogolven en atoomfysica. Teylers museum zal dit Lorentz Lab in 2016 opnieuw in gebruik nemen.
21a. AZ
Het monument voor Lennaert Nijgh (1945-2002) was een initiatief van stichting Lennaert Nijgh Verbeeld.
Het monument werd vervaardigd door Marinus Boezem (1934). Het staat op de Oude Groenmarkt en bestaat
uit een marmeren A en een marmeren Z. Rondom het beeld zijn teksten van Lennaert in de straat gegraveerd.
Het monument werd onthuld door de ex-echtgenotes van Lennaert Nijgh:
Anja Bak, Astrid Nijgh en Josee Koning.
De presentatie was in handen van toenmalig burgemeester Pop en Boudewijn de Groot.
21. FRANS HALS
Het standbeeld van Frans Hals staat in het Florapark en was een initiatief van "het comité voor de oprichting van het monument voor Frans Hals".
Er werd een prijsvraag uitgeschreven voor het ontwerpen van een standbeeld. Uit de 16 ontwerpen die binnenkwamen werd in 1898 het ontwerp van de Amsterdamse beeldhouwer Henri A. Scholtz jz.(1868-1904) gekozen. Op 14 juni 1900 werd het standbeeld door koningin Wilhelmina onthuld.
TOTSTANDKOMINGSREEKSEN